In de achttiende eeuw werden in Parijs tijdens de Goede week in Palais des Tuileries
concerten gegeven waar Latijnse gezangen en motetten werden afgewisseld met
instrumentale muziek. Deze serie concerten werd “le Concert Spirituel” genoemd.
Al jaren circuleert deze term door mijn hoofd mede ook omdat Mozart’s Parijse symfonie
voor een dergelijk concert is geschreven. Ik kreeg een vastomlijnd idee om deze traditie
nieuw leven in te blazen maar dan met een andere betekenis van de term in een andere
context. We hebben allang een totaal uitgesublimeerde concertante traditie en tijdens de
Goede Week klinkt er in ons land vooral de Mattheus Passion van Johann Sebastian Bach en
tijdens andere geestelijke feestdagen klinkt er bijpassende muziek, dus de traditie van de
Concerts Spirituel is nog altijd ergens aanwezig in het denken van de programmeurs.
Het is niet deze traditie die ik nieuw leven wil inblazen. Welke dan wel?
We leven in roerige tijden. Al lijkt alles weer te zijn opgestart na de coronacrisis, onder de
oppervlakte woedt een veenbrand. Waarom zeg ik dit? De crisis was een beproeving of alle
activiteiten wel voldoende potentie hadden om de nieuwe tijd te worden ingedragen. Als de
oorzaak van de crisis wegvalt, blijft de crisis zelf over. En dat blijkt pas vaak later. Ik hoor
nu al dat er vele problemen zijn ontstaan in het culturele leven en vooral ook bij koren en
kerkelijke organisaties. Ook theaters zijn in wezen volkomen uit het veld geslagen.
Er past een tijd van boetedoening, van herbezinning, van nadenken over een nieuwe
toekomst als het gaat om geestelijke waarden in muziek en cultuur.
Le Concert Spirituel was bedoeld als alternatief voor het spectaculaire theaterleven in Parijs
tijdens boetedoening, geestelijke vieren en herdenken. Deze traditie werd overigens
overgenomen in andere steden zoals Wenen. Het is niet mijn bedoeling deze traditie uit de
achttiende eeuw naar ons 21ste eeuwse Nederland over te hevelen maar om onder de
Nederlandse vertaling “geestelijke concerten” een nieuw concept te bieden waarin
geestelijke waarden door muziek, theater en tekst worden benadrukt om zo een bezinning te
bieden aan een nieuw publiek of aan een bestaand publiek dat aan iets nieuws toe is, aan iets
meer bezinning op de toekomst van de culturele muziek.
© Bastiaan Jan van Vliet te Haarlem